เสพติดดิจิตอล

คุณใช้เสิร์ชเอนจินในโทรศัพท์ แล็ปท็อป แท็ปเล็ตหรือคอมตั้งโต๊ะช่วยนึกเรื่องที่ลืมครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่ หากการพุ่งเข้าหาเสิร์ชเอนจินเป็นเรื่องปกติของคุณละก็ คุณมีเพื่อนแล้ว เพราะเรากำลังอยู่ในยุคที่ผู้คนมากมายมีภาวะที่เรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า ‘digital amnesia’ มันหมายถึง การใช้แต่เสิร์ชเอนจินจนความสามารถในการจำของสมองถดถอยลง แม้เป็นเพียงข้อมูลง่ายๆ และกำลังก้าวสู่ภาวะขี้หลงขี้ลืม

ความจำบกพร่องเพราะดิจิตอลนั้น เป็นปรากฏการณ์ใหม่ในคนหนุ่มสาวแต่สามารถเกิดได้กับทุกคน บริษัทซอฟแวร์แอนตี้ไวรัส Kaspersky Lab ทำการสำรวจกลุ่มตัวอย่างในยุโรปจำนวน 6,000 คน พบว่า ผู้คนมักใช้เทคโนโลยีเก็บข้อมูลต่างๆ แทนตนเอง ส่งผลให้ตนลืมข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับคนรักใคร่ใกล้ชิด เช่น กลุ่มตัวอย่างเจ็ดในสิบจำเบอร์โทรของลูกตัวเองไม่ได้ แต่พบว่าผู้ใหญ่กว่าครึ่งนึกเบอร์โทรศัพท์บ้านของตัวเองตอนอายุ 10 ถึง 15 ปีได้อย่างรวดเร็ว

อาการหลงลืมเพราะดิจิตอลที่รู้จักกันในอีกชื่อว่า ‘Google effect’ ทำเอาเราใจระส่ำเมื่ออุปกรณ์อย่างโทรศัพท์หาย โดนขโมยหรือวางผิดที่ เพราะเราจำข้อมูลสำคัญด้วยตนเองไม่ได้ เรากำลังสูญเสียกระทั่งความทรงจำที่เป็นภาพเพราะหลายๆ คนเก็บรูปภาพไว้แต่ในโทรศัพท์เท่านั้น “อุปกรณ์ออนไลน์ทำให้ชีวิตเรามีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นก็จริง แต่ก็ก่อเกิดภาวะหลงลืมเพราะดิจิตอลได้เหมือนกัน” เดวิด เอ็มม์ หัวหน้าทีมวิจัยด้านความปลอดภัยในโลกออนไลน์ที่ Kaspersky Lab อธิบาย “เราต้องเข้าใจนัยของเรื่องนี้ในระยะยาวนะครับ ว่ามันกระทบต่อวิธีการจำของเราอย่างไร และเราจะปกป้องความจำของเราได้อย่างไร เบอร์โทรคนสำคัญที่สุดของเราทุกวันนี้เหลือเพียงหนึ่งคลิก เราจึงไม่ใส่ใจจะจำรายละเอียดอีกต่อไป”

แต่การพึ่งพาเทคโนโลยีมากเกินไปก็ไม่ใช่สาเหตุเดียวของภาวะหลงลืมเพราะดิจิตอล อีกสาเหตุคือปริมาณข้อมูลข่าวสารที่ล้นหลามตรงหน้าของคุณ “กลุ่มตัวอย่างมากถึงร้อยละ 86 บอกว่า ในโลกออนไลน์ที่เชื่อมเครือข่ายผู้คนจนแออัดขึ้นทุกที เรามีชื่อ เบอร์โทร และที่อยู่ที่ต้องจำมากเกินไป ถึงแม้จะเต็มใจจำก็ตาม” เดวิด เสริม

ลองมาสำรวจตัวเองว่าคุณกำลังเสพติดดิจิตอลอยู่หรือเปล่า

หากตอบว่าใช่เป็นส่วนใหญ่ อาจถึงเวลาปิดสวิตซ์และทำ ‘ดิจิตอลดีท็อกซ์’ แล้วล่ะ

• คุณเก็บข้อมูลทุกอย่างในมือถือ แล็ปท็อป คอมตั้งโต๊ะ หรือแท็ปเล็ต หรือเปล่า

• คุณหมดเวลาไปกับสื่อออนไลน์มากกว่าสื่อรูปแบบอื่น หรือการทำกิจกรรมในชีวิตจริงหรือเปล่า

• คุณเลือกที่จะสื่อสารกับคนอื่นๆ ผ่านโปรแกรมออนไลน์ มากกว่าแบบตัวต่อตัวหรือทางโทรศัพท์หรือเปล่า

• คุณปลีกตัวจากสังคม พบปะผู้อื่นผ่านโลกโซเชียล และรู้สึกขัดเขินเมื่อต้องพบผู้คนหรือเปล่า

• คุณรู้สึกขี้หลงขี้ลืม และมีภาวะความจำถดถอยหรือเปล่า

• คุณนึกถึงโลกที่ไม่มีสัญญาณ wifi หรือ 4G ออกไหม มันทำให้คุณตื่นกลัวหรือเปล่า

วิธีหนึ่งที่จะช่วยกู้ความจำให้กลับมาเฉียบคมคือการใช้เสิร์ชเอนจินและเครื่องช่วยจำ อย่างโปรแกรมจดบันทึก/เตือนความจำหรือปฏิทินดิจิตอลเมื่อจำเป็นจริงๆ เท่านั้น และเมื่อรู้สึกว่าเทคโนโลยีเพิ่มความเครียดให้คุณมากกว่าช่วยคลายเครียด จงวางมันลงและกลับไปสู่ชีวิตจริง ข้อสุดท้าย อย่าใช้อุปกรณ์ดิจิตอลฆ่าเวลาถึง 2-3 ชั่วโมงหรือใช้มันคลายเครียด ออกไปข้างนอก ไปพบปะเพื่อนๆ ไปร่วมคลับทายปัญหาเพื่อลับสมอง อ่านหนังสือ คุยโทรศัพท์กับเพื่อนและญาติของคุณจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่าเพื่อไม่ให้คุณต้องเสี่ยงอยู่ในภาวะขี้หลงขี้ลืม

………………………………………….

_{PHOTOS: FOLIO-ID}