ความแตกต่างระหว่าง ‘พระกฐินหลวง’ กับ ‘พระกฐินพระราชทาน’

เมื่อวันที่ 18 ตุลาคม 2565 ที่ผ่านมา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จฯ ไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน ที่วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร และวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์) นับเป็นการถวายผ้าพระกฐินหลวงครั้งแรก ประจำปีพุทธศักราช 2565 และจะมีการโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์เสด็จไปถวายผ้าพระกฐินหลวงตามวัดต่าง ๆ จนถึงช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน ทว่า พระกฐินหลวง และ พระกฐินพระราชทาน นั้นมีความแตกต่างกันอย่างไร

กฐินหลวง

เป็นพระราชกรณียกิจของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็น พุทธมามกะและเอกอัครพุทธศาสนูปถัมภก เสด็จฯ ถวายผ้าพระกฐินด้วยพระองค์เอง หรือทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้สมเด็จพระราชินี พระราชโอรส พระราชธิดา ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค์ รวมทั้งพระกฐินที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ ราชสกุล องคมนตรี หรือผู้ที่ทรงพระราชดำริเห็นสมควร เป็นผู้แทนพระองค์นำไปถวายยังพระอารามหลวงสำคัญ 16 พระอาราม ที่สงวนไว้ไม่ให้มีการขอพระราชทาน ประกอบด้วย กรุงเทพมหานคร จำนวน  12 พระอาราม, จังหวัดนครปฐม 1 พระอาราม, จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 2 พระอาราม และ จังหวัดพิษณุโลก จำนวน 1 พระอาราม

1. วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
2. วัดอรุณราชวราราม
3. วัดราชโอรสาราม
4. วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม
5. วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม
6. วัดบวรนิเวศวิหาร
7. วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม
8. วัดสุทัศนเทพวราราม
9. วัดราชาธิวาส
10. วัดมกุฏกษัตริยาราม
11. วัดเทพศิรินทราวาส
12. วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์
13. วัดพระปฐมเจดีย์ อ.เมือง จ.นครปฐม
14. วัดนิเวศธรรมประวัติ อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา
15. วัดสุวรรณดาราราม อ.พระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา
16. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อ.เมือง จ.พิษณุโลก

พระกฐินพระราชทาน

คล้ายกับ พระกฐินหลวง พระกฐินพระราชทาน คือ พระกฐินที่ถือว่า ผ้าพระกฐิน บริขาร และบริวารกฐิน เป็นของหลวงเช่นกัน แต่เปิดโอกาสให้ส่วนราชการ องค์กร หรือบุคคลที่สมควร ขอรับพระราชทานอัญเชิญไปถวายยังพระอารามหลวงต่าง ๆ นอกจากพระอารามหลวงสำคัญ 16 พระอารามดังกล่าว รัฐบาลโดยกรมการศาสนาจัดหาผ้าพระกฐิน และบริวารพระกฐิน ซึ่งส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ สมาคม บริษัทห้างร้าน และบุคคลทั่วไป จะต้องยื่นความจำนงขอพระราชทานผ่านไปยังกรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม และเมื่อถึงกำหนดกฐินกาล ต้องติดต่อขอรับ ผ้าพระกฐินและบริวารพระกฐินจาก กองศาสนูปถัมภ์ กรมการศาสนา เพื่อนำไปทอด ณ พระอารามที่ขอรับพระราชทานไว้

เมื่อทอดถวายเรียบร้อยแล้วผู้ขอรับพระราชทานต้องจัดทำบัญชีรายงานถวายพระราชกุศลในการถวายผ้าพระกฐินพระราชทาน ส่งไปยัง กรมการศาสนา เพื่อจะได้จัดทำบัญชีรายชื่อผู้ขอรับพระราชทานผ้าพระกฐิน ส่งไปยัง สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี เพื่อแจ้งให้สำนักราชเลขาธิการนำความกราบบังคมทูล พระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท เพื่อถวายพระราชกุศลในการที่หน่วยงาน องค์กร หรือบุคคลทั่วไป อัญเชิญผ้าพระกฐินไปถวาย ณ อารามนั้น

สำหรับปีนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานผ้าพระกฐิน ให้ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การ สมาคม มูลนิธิ บริษัทห้างร้าน และประชาชนทั่วไปที่มีจิตศรัทธาที่มาขอรับพระราชทานผ้าพระกฐิน นำไปถวายพระสงฆ์จำพรรษา ณ พระอารามหลวงทั่วราชอาณาจักรในกฐินกาล จำนวน 292 พระอาราม และวัดไทยในต่างประเทศ จำนวน 31 วัด ซึ่งในปี 2565 ได้กำหนดกฐินกาล เริ่มตั้งแต่วันอังคารที่ 11 ตุลาคม 2565 – วันอังคารที่ 8 พฤศจิกายน 2565 ผ้าพระกฐินและบริวาร ประกอบด้วย

1. ผ้าไตร
2. ผ้าห่มพระประธาน
3. เทียนพระปาติโมกข์
4. บาตรพร้อมถลกบาตร
5. ปิ่นโตสแตนเลส
6. ช้อนส้อมคาว-หวาน พร้อมซองบรรจุ
7. กระติกน้ำไฟฟ้า
8. ชุดแก้วน้ำกระบะมุก
9. โคมไฟตั้งโต๊ะ
10. พรม
11. หมอนหนุนพร้อมปลอกสีเหลืองอ่อน
12. ผ้าแพรสีเหลืองอ่อน
13. ชุดอุปกรณ์เครื่องมืองานช่างทั่วไป

อ้างอิง: กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม katin.dra.go.th / www.thaigov.go.th/news/contents/details/60073