หากใครเคยได้อ่านหนังสือ ‘แม่เล่าให้ฟัง’ พระนิพนธ์ในสมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ก็คงจะได้รับรู้ถึงพระจริยวัตรเรียบง่ายและงดงามของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือที่พสกนิกรชาวไทยขนานนามพระองค์อย่างเคารพรักสุดหัวใจว่า ‘สมเด็จย่า’ แต่น้อยคนนักที่จะรู้ว่า กลางเมืองหลวงอย่างกรุงเทพมหานครนั้น มีบ้านจำลองเล็กๆ หลังหนึ่งซึ่งถูกสร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงนิวาสสถานที่พระองค์เคยประทับแต่ครั้งทรงพระเยาว์ ในอุทยานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
ช่วงหนึ่งในหนังสือ ‘แม่เล่าให้ฟัง’ สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงกล่าวถึงไว้ว่า “เมื่อจำความได้ แม่ก็อยู่ที่ธนบุรีแล้วที่ซอยซึ่งปัจจุบันเป็นซอยวัดอนงค์ ‘บ้าน’ นั้นเหมือนห้องแถวชั้นเดียวแต่มีหลายห้อง แทนที่จะเป็นห้องเดียว ‘บ้าน’ จะเป็นส่วนหนึ่งของอาคารที่ก่อด้วยอิฐ หลังคาเป็นกระเบื้อง และประกอบด้วยหลายชุด อีกด้านหนึ่งของบ้าน มี 4-5 ชุด ซึ่งมีคนอยู่ อีกด้านหนึ่งพังไปแล้วและร้าง บ้านที่อยู่นั้นเก่าพอใช้ และอยู่ในสภาพไม่ดีเพราะไม่มีการซ่อมแซมเลย แต่มีเพียงกำแพง ผนัง และหลังคา ทุกสิ่งทุกอย่างที่เป็นไม้ เช่น พื้นนั้นผู้เช่านำมาเอง”
ครั้งเมื่อมีการก่อสร้างอุทยานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี นี้ขึ้นมา คณะ อนุกรรมการฝ่ายออกแบบฯ เคยนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายทอดพระเนตร เพื่อขอพระบรมราชวินิจฉัยในครั้งแรก สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีมีรับสั่งว่า ‘บ้าน’ ที่ทรงเคยประทับนั้นไม่ใหญ่โตเหมือนแบบที่มาขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย
เช่นเดียวกับครั้งที่สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เสด็จฯ มาทอดพระเนตร และทรงมีกระแสรับสั่งถึงเครื่องใช้ในบ้านจำลองหลังนี้ว่า “แม่เคยเล่าให้ฟังว่าตะเกียงที่ใช้ไม่ได้หรูหราขนาดนี้”
ลักษณะบ้านจำลองที่สร้างขึ้น ณ มุมหนึ่งของสวนแห่งนี้ ตัวอาคารก่ออิฐถือปูน มีชาน ระเบียงด้านหน้าบ้าน และด้านข้างปูด้วยไม้ หลังคามุงกระเบื้องดินเผา ชั้นลดหลังคาด้านหน้ามุงจาก ผนังด้านข้างกรุด้วยกระจกใส เพื่อให้ผู้เข้าชมมองเห็นภายในได้ ด้านข้างอาคารมีการอนุรักษ์ต้นไม้ใหญ่ของเดิมไว้ หลังคาจึงเว้นสำหรับต้นไม้ทำลุขึ้นไป มีทางเข้าบ้าน ประตูด้านหน้าทางเดียว
เมื่อเข้าไปในบ้านแล้วจะเห็นทางเดินถึงหลังบ้าน ด้านขวามียกพื้นไม้และใช้ไม้ปิดแบ่งห้องเป็น 3 ตอน มีห้องพระและห้องทำทองซึ่งเป็นที่ประกอบอาชีพของพระชนกชู ถัดไปเป็นห้องนอน ด้านหลังเป็นห้องครัวตลอดกำแพงหลังบ้าน พร้อมของเครื่องใช้จัดแสดงแต่ละห้องตามสภาพความเป็นอยู่ในช่วงปลายรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 6
บ้านเดิมของ ‘สมเด็จย่า’ หลังนี้ จะเป็นอีกหนึ่งเครื่องเตือนใจของอนุชนคนรุ่นหลัง ให้ระลึกถึงความเรียบง่าย ความมัธยัสถ์ และการอยู่อย่างพอเพียง ซึ่งสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงปฏิบัติเป็นแบบอย่างมาตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ซึ่งเป็นที่ประจักษ์ของชาวไทย ในเรื่องความมุ่งมั่นกับการทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีที่สุด
INFO: อุทยานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ตั้งอยู่ในซอยสมเด็จเจ้าพระยา 3 เขตคลองสาน เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 8.30 – 16.30 น. ***โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย*** สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 0 – 2437 – 7799 และ www.theprincessmothermemorialpark.org
Credit: ขอขอบคุณข้อมูลและรูปจาก www.theprincessmothermemorialpark.org สนับสนุนการเดินทางและการบรรยายโดย KTC